Додситони Додгоҳи байналмилалии Ҳейг (Гаага) дархости як гурӯҳ аз уйғурҳои берун аз Чинро дар бораи муҳокимаи Пекин барои саркӯби мусалмонҳо рад кардааст.
Дар ин дархост номи Тоҷикистон ба унвони кишваре ёд шуда буд, ки бо дархости Чин уйғурҳоро аз қаламраваш меронад. Ӯйғурҳои берун аз Чин даъво карда буданд, ки амалҳои Пекин дар заминаи "наслкушӣ" ва "ҷиноят алайҳи башарият" таҳқиқ шавад.
Ба иттилои хабаргузории "Франс-Пресс", уйғурҳо як парвандаи калони бо далелеро ба додгоҳ супурданд, ки Чинро ба нигаҳдории беш аз як миллион уйғур ва ақаллиятҳои дигари мусалмон дар урдугоҳҳои бозтарбия ва нозо кардани занон бо зӯр муттаҳам мекунад.
Аммо дафтари додситон Фатоу Бенсоуда рӯзи 14-уми декабр гуфтааст, қодир нест даст ба иқдоме бизанад, чун он чи иддао мешавад дар қаламрави Чин сурат гирифтааст ва ин кишвар узви Додгоҳи байналмилалии ҷиноии Гаага нест.
Дар гузориши солонаи Додгоҳи байналмилалии Гаага омадааст, ҳеч асосе барои даъвои ҷудогона барои иддаои ихроҷи маҷбурии уйғурҳо аз Тоҷикистон ва Камбоҷа ба Чин вуҷуд надорад. Вакилон қаблан аз Додгоҳи байналмилалии Гаага хоста буданд, ки қонунмандии аъмоли ҳукумати Чинро дар Камбоҷаву Тоҷикистон ҳам арзёбӣ кунад.
Ба иддаои фаъолони уйғур, Додгоҳи байналмилалии Гаага метавонад бинобар рух додани истирдодҳо аз хоки Тоҷикистон ва Камбоҷа иқдом кунад, чун ин ду кишвар узви Додгоҳи байналмилалии ҷиноии Гаага ҳастанд. Вакилони уйғурҳо ҳоло аз додгоҳ хостаанд, бар асоси далелу санадҳои нав дар мавриди он таҷдиди назар кунад.
Дар аризаи гурӯҳи ҳуқуқшиносон, ки аз 80 саҳифа иборат аст, феҳристи беш аз 30 мансабдори чинӣ ба додгоҳ пешниҳод шудааст.
Солҳои охир сиёсати раҳбари Чин, Сӣ Ҷинпин, мусалмонони ин кишварро дар вилояти Шинҷон ҳадаф қарор додааст. Онҳо мегӯянд, мавриди назорат, боздошт ва ба истилоҳ бозтарбияи иҷтимоиву сиёсӣ қарор мегиранд.
Чин ҳеч гоҳ қонуншиканӣ ё поймол кардани ҳуқуқи мусалмонҳои кишварро эътироф накарда, баръакс, гуфтааст, ин иқдомҳо барои пешгирӣ аз терроризм ва экстремизм ҳастанд.
