Иншооти комилан сиррии замони Шӯравӣ дар Тошканд имрӯз чӣ ҳол дорад?
Ин бухорӣ ё оташдони офтобиро дар кӯҳдомани панҷоҳ 50 километр шарқтари Тошканд дар соли 1981 сохтаанд.
Дар давраи Шӯравӣ ин як иншооти комилан махфӣ буд. Он то соли 2009 зери посбонии шабонарӯзӣ қарор дошт.
Нурҳои офтоб дар ин оташдон барои ба даст овардани нерӯи поки гармӣ ва омӯзиши хосияти матоъҳои гуногун дар ҳарорати баланд истифода мешуд.
Хумдон 62 нурҷамъкун ё гелиостат дорад. Нурҳои офтоб дар ойинаҳои гелиостатҳо, ки ҳамоиланд, бозтоб ёфта, ҳама ба як нуқта, ойинаи каҷ ё хамида равона мешаванд.
Равзан дар маркази бино аз 10 700 ойинае иборат аст, ки ҳар кадом баробари тахтаи шоҳмот аст.
Нурҳо дар ойинаи ҳамоил акс ёфта дар манора ҷамъ карда мешаванд.
Дар байни соатҳои 11:00 ва 13:00, вақте ки офтоб дар тори осмон аст, ҳарорат дар хумдон ё оташдон ба 3000 дараҷаи Селтсия мерасад. Ин кофӣ аст, ки оҳан, пӯлод ва ҳатто титани "сахтҷон" об карда шаванд.
Дар ин ҷо ҳамчунин узвҳои чинӣ истеҳсол карда мешаванд.
Хумдон "яке аз иншооти асосии муҷтамаи ҳарбию саноатии Шӯуравӣ буд ва дар он моддаҳои гуногун барои санҷиш гудохта мешуданд. Аз ин мавод бо истифода аз нурборони мутамаркази офтоб ашёи ба тасф тобовари саноати ҳарбӣ сохта ва озмоиш мешуданд".
Ҳоло оташдон супоришҳои саноатӣ мегирад, аз ҷумда аз хориҷи кишвар. Он солона 100 бор гиронда мешавад.
Корманде, ки 21 сол дар ин ҷо кор кардааст, тавоноии нурҷамъкуни хурдтаринро нишон медиҳад. Дар як сония чӯби дасти ӯ оташ гирифт.
Қандили 3,5-тоннагӣ дар дохили бино.
Коршиноси марказ намунаҳои ашёро таҳлил мекунад. Ҳоло дар ин ҷо 160 нафар кор мекунад. Дар давраи Шӯравӣ шумораи кормандони ин марказ ба 1500 нафар мерасид.
Марказ гурезгоҳи амни худро низ дорад.
Феҳристи дороии китобхонае, ки дар он адабиёти илмии марбутаи Иттиҳоди Шӯравӣ ва кишварҳои дигар ҷамъоварӣ шудааст.
Хумдони хуршедии Тошканд дувумин дар ҷаҳон аст. Нахустини он дар соли 1969 дар Фаронса сохта шудааст.
Нигоҳ аз болои манори хумдон.
Ин ҷо барои сохтани чунин иншоот ба он сабаб интихоб шуд, ки хокаш сахт аст ва харсангҳои зери хок дастгоҳҳои нозукро аз таъсири заминҷунбӣ нигоҳ медоранд. Ҳамасола дар Узбекистон даҳҳо зилзила ба амал меояд.
Бахше аз ойинаҳои бузург навбати худро мунтазиранд.
Макони оташдони хуршедӣ боз аз он ҷиҳат интихоб шудааст, ки хеле офтобист ва ҳавои тозаи кӯҳӣ дорад.
Лавҳаи ҳушдор ба се забон барои пешгирӣ аз вуруди афроди бегона.
Ҳайратовар аст, ки баландтарин ҳарорат дар рӯзҳои беабри фасли зимистон, гоҳе ки дар ҳаво нам ва ғубор кам аст, иттифоқ меафтад.
Парвози паранда аз назди ойинаҳо.
Ба суоли он ки агар паранда ба маркази нурҷамъкун наздик шавад, чӣ руй медиҳад, корманди марказ посух медиҳад: "Кабоб мешавад!"
Вақте ки хумдон кор мекунад, ойинаҳои нурҳоро ба нурҷамъкун мефиристанд.
Корманди марказ мегӯяд, бартарии асосии оташдони офтобӣ дар экологӣ будани он аст. Ин хумдон на дуде дорад ва на заҳре ба ҳаво сар медиҳад. Ҳамчунин ба осонӣ мешавад, ҳароратро дар он кам ё зиёд кард.
Корманд аз зинаҳо ба самти манор боло меравад.
Камбудии оташдони офтобӣ дар он аст, ки дар мавсими боронҳо он чанд рӯз аз кор мемонад.
Кормандон дар назди дастгоҳе, ки ҳарорати дохили оташдонро ҳангоми кори он назорат мекунад.
Лифт дар тарафи дигари манори нурҷамъкун. Лаълӣ дар тори он — ороиши меъморие, ки ягон вазифаи техникиро иҷро намекунад.
Коргар дар бинои дастгоҳи нурҷамъкун.
Сокини деҳае, ки дар назди оташдони офтобӣ ҷойгир шудааст, мегӯяд, вақтҳои охир мавҷи ҷаҳонгардони хориҷӣ ба ин ҷо меояд. Пеш чунин ҳол ғайримумкин буд, зеро иншоот махфӣ ба ҳисоб мерафт ва таҳти назорату дидбонии сахт буд. Дар ин ҷо барои мушакҳои Шӯравӣ ва силоҳҳои махсус ҷиҳоз сохта мешуд ва деҳотиёну чӯпонҳо машғули ҳаёти одии худ буданд.