NASA панҷоҳсола шуд

Июл 29, 2008

Искандари Хоҷа Мирзода

Идораи миллии кайҳонии Иёолоти Муттаҳидаи Амрико маъруф бо номи NASA 50 сола шуд ва акнун бештар тавсеъа хоҳад ёфт ё аз миён меравад?

Дар як мақолаи муфассал маҷаллаи британиявии "Economist" кӯшиш кардааст ба ин суол посух диҳад.

Вақте аз Майкл Гриффин раиси Идораи миллии кайҳонии ИМА ва ё НАСА пурсиданд, ки чиро ҳамчун тӯҳфа ба 50-умин солгарди таъсиси ин ниҳод диданд мехоҳад, ӯ гуфт: "Барои мо бузургтарин тӯҳфа дарки он хоҳад буд, ки ҳама чизро набояд бо пул ҳисоб кард".

NASA 29 июли соли 1958 дар паи парвози киштии Спутники Иттиҳоди Шӯравӣ ба кайҳон ташкил шуда буд. Баъди парвози кайҳоннаварди шӯравӣ Юрий Гагарин ба кайҳон дар моҳи апрели соли 1961 аҳамияти NASA ба маротиб боло рафт. Дар ҷавоб ба парвози Гагарин президенти ИМА Ҷон Кеннедӣ гуфт, ки кайҳоннавардони амрикоӣ бояд то охири солҳои шастуми асри 20 рӯи моҳ қадам гузоранд.

Солҳои шастуми қарни гузашта бо фармони президент Кеннедӣ 0,75% (аз чор се ҳиссаи як дар сади) даромади нохолиси миллии ИМА ба пажӯҳиши кайҳон масраф мешуд.

Гриффин мегӯяд, сабқат барои қадамгузорӣ дар моҳ на танҳо таҳқиқоти илмӣ, балки ҳамчунин мубориза ба хотири ифтихори миллӣ буд. Сабқати моҳ ҳамчун озмоиши қобили ҳаёт будани тарзи зиндагии озоди мо буд. Ба қавли Гриффин он замон хароҷот бузург буд, вале касе дар бораи фоидаи фаврӣ фикр намекард ва натиҷаи он то имрӯз эҳсос мешавад.

Муаллифи мақола дар маҷаллаи "Economist" менависад, шояд агар дар ҳамон давраҳо NASA баста мешуд, ба нафъи кор мебуд, вале идораи миллии кайҳонии ИМА бо мақсади наҷоташ барномаи истифодаи фазопаймоҳои омаду рафт ба ҷои мушакҳоро роҳандозӣ намуд. Вале ин барнома 100 миллиард доллар масраф ба дунбол дошт.

Соли 2004-ум президенти ИМА Ҷорҷ Буш боз ба барномаҳои кашфи кайҳон рӯ овард. Ӯ гуфт, ки ИМА бояд ба моҳ баргаршта, сипас озими Миррих гардад.

"Economist" хотирнишон мекунад, ки соли 1969 аҳли олам аз дидани кайҳоннавардони амрикоӣ Нейл Армстронг ва Баз Алдрин дар рӯи моҳ ба ҳайрат омада буд, вале имрӯз шабакаҳои интернетӣ дар олами виртуалӣ ё худ ҳар гуна қадамгузории хаёлиро танзим дода метавонанд ва эҳтимол қадамгузории инсон дар рӯи Миррих ба ғайр аз масрафи беҳудаи пул самарае дигаре ба бор наорад.