Ба иттилоъи Кумитаи давлатии омори Тоҷикистон, маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ (ММД) дар чаҳор моҳи аввали соли ҷорӣ то 6 дарсад афзуда ва беш аз 2 миллиарду 776 миллион сомони (муодили қариб 807 миллиону 147 ҳазор доллари амрикоӣ)ро ташкил кардааст.
Гурез Аминов, ёвари раиси Кумитаи давлатии омор, ин хабарро тасдиқ кард, вале аз ироъаи тафсилоти бештар худдорӣ варзид. Ӯ танҳо афзуд, наметавонад номгӯи маҳсулотеро баён кунад, ки аз ҳисоби истеҳсоли он ММД афзудааст, чун инро қонуни Тоҷикистон оид ба сирри давлатӣ иҷоза намедиҳад.
Лозим ба тазаккур аст, ки дар ин қонун доир ба манъи дарёфт ва нашри иттилоъ оид ба ММД чизе гуфта нашудааст.
Таҳлилгари иқтисодӣ Аслами Муллофайзӣ мегӯяд, дар ҳоле ки давлати Тоҷикистон соли равон корхонаи калони истеҳсолие бунёд накардааст ва шароити назаррасе барои афзоиши тавлиди молу мавод фароҳам насохтааст, ба афзоиши ММД эътимоди камтар дорад: «Ман гумон мекунам, ки бидуни кушодани ягон корхонаи ҷадид ва манбаъи даромади нав ба ин нишондод афзоиш ёфтани маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ ғайриимкон аст».
Дар ҳамин ҳол Шодибек Қодиров, таҳлилгари дигари масоили иқтисодӣ, мегӯяд, дар Тоҷикистон имкони афзудани ҳамзамони сармоягузории хориҷӣ ва хароҷоти истеъмолии аҳолӣ вуҷуд дорад, ки сабабҳои аслии афзун шудани ММД будаанд. Оқои Қодиров ҳамчунин гуфт: «Аммо ҳангоми ҳисобкунии маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ инро низ бояд дар назар гирифт, ки, агар шохис ё индекси таваррум зиёд шуда бошад, ММД низ метавонад зиёд шавад. Гузашта аз ин, аз якуми апрел бар асари афзудани ҳаҷми маоши кормандони соҳоти буҷавӣ ва афзоиши хароҷотҳои давлатӣ мушоҳада шудааст, ки дар навбати худ боиси афзоиши маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ гаштааст».
Ба иттилоъи Кумитаи давлатии омор, хароҷоти буҷаи давлатӣ дар соли равон то 35 дарсад бештар шуда, сатҳи таваррум ҳамагӣ каме бештар аз як дарсадро ташкил додааст. Ҳамзамон ба иттилоъи манбаъ, бо шурӯъ аз аввали соли ҷорӣ қимати сабзиҷоту мева, орду шир ва равғану моҳӣ дар бозорҳои Тоҷикистон боло рафта, мутаносибан баҳои тухму гӯшти мурғ, нахӯду биринҷ ва шакару маҳсулоти қаннодӣ коҳиш ёфтааст.
Бадеҳист, ки ин ҳама боиси афзоиши ММД гардидааст. Вале дар асл қимати ин маводи ғизоӣ дар қиёс бо ним соли пеш поин нарафтааст ва, гузашта аз ин, ҳамоно дар ҳоли болоравист.
Вале, ба иттилоъи Кумитаи давлатии омор, арзиши аслии маводи ғизоие, ки ба «сабади истеъмолӣ» дохил мешаванд, ба 53 сомонӣ баробар аст. Ва ин дар ҳолест, ки меъёри асосии истеъмоли маводи ғизоӣ 112 сомониву 18 дирамро ташкил медиҳад. Ба ифодаи дигар, арзиши сабади истеъмолӣ аз арзиши меъёри маводе, ки бояд як нафар истеъмол кунад, беш аз ду баробар камтар аст.
Гурез Аминов, ёвари раиси Кумитаи давлатии омор, ин хабарро тасдиқ кард, вале аз ироъаи тафсилоти бештар худдорӣ варзид. Ӯ танҳо афзуд, наметавонад номгӯи маҳсулотеро баён кунад, ки аз ҳисоби истеҳсоли он ММД афзудааст, чун инро қонуни Тоҷикистон оид ба сирри давлатӣ иҷоза намедиҳад.
Лозим ба тазаккур аст, ки дар ин қонун доир ба манъи дарёфт ва нашри иттилоъ оид ба ММД чизе гуфта нашудааст.
Таҳлилгари иқтисодӣ Аслами Муллофайзӣ мегӯяд, дар ҳоле ки давлати Тоҷикистон соли равон корхонаи калони истеҳсолие бунёд накардааст ва шароити назаррасе барои афзоиши тавлиди молу мавод фароҳам насохтааст, ба афзоиши ММД эътимоди камтар дорад: «Ман гумон мекунам, ки бидуни кушодани ягон корхонаи ҷадид ва манбаъи даромади нав ба ин нишондод афзоиш ёфтани маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ ғайриимкон аст».
Дар ҳамин ҳол Шодибек Қодиров, таҳлилгари дигари масоили иқтисодӣ, мегӯяд, дар Тоҷикистон имкони афзудани ҳамзамони сармоягузории хориҷӣ ва хароҷоти истеъмолии аҳолӣ вуҷуд дорад, ки сабабҳои аслии афзун шудани ММД будаанд. Оқои Қодиров ҳамчунин гуфт: «Аммо ҳангоми ҳисобкунии маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ инро низ бояд дар назар гирифт, ки, агар шохис ё индекси таваррум зиёд шуда бошад, ММД низ метавонад зиёд шавад. Гузашта аз ин, аз якуми апрел бар асари афзудани ҳаҷми маоши кормандони соҳоти буҷавӣ ва афзоиши хароҷотҳои давлатӣ мушоҳада шудааст, ки дар навбати худ боиси афзоиши маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ гаштааст».
Ба иттилоъи Кумитаи давлатии омор, хароҷоти буҷаи давлатӣ дар соли равон то 35 дарсад бештар шуда, сатҳи таваррум ҳамагӣ каме бештар аз як дарсадро ташкил додааст. Ҳамзамон ба иттилоъи манбаъ, бо шурӯъ аз аввали соли ҷорӣ қимати сабзиҷоту мева, орду шир ва равғану моҳӣ дар бозорҳои Тоҷикистон боло рафта, мутаносибан баҳои тухму гӯшти мурғ, нахӯду биринҷ ва шакару маҳсулоти қаннодӣ коҳиш ёфтааст.
Бадеҳист, ки ин ҳама боиси афзоиши ММД гардидааст. Вале дар асл қимати ин маводи ғизоӣ дар қиёс бо ним соли пеш поин нарафтааст ва, гузашта аз ин, ҳамоно дар ҳоли болоравист.
Вале, ба иттилоъи Кумитаи давлатии омор, арзиши аслии маводи ғизоие, ки ба «сабади истеъмолӣ» дохил мешаванд, ба 53 сомонӣ баробар аст. Ва ин дар ҳолест, ки меъёри асосии истеъмоли маводи ғизоӣ 112 сомониву 18 дирамро ташкил медиҳад. Ба ифодаи дигар, арзиши сабади истеъмолӣ аз арзиши меъёри маводе, ки бояд як нафар истеъмол кунад, беш аз ду баробар камтар аст.
Janobi Isfandijori Odil ,"yavosh-yavosh" tarafdoraton nestam. Megued kori hat chist ba dinzadagii mardum,ohir in hamin hat ast,ki digar har shalu kur pojbandi olami noozodu gulomdorii arabu fors memonad,chun zindagii arabu fors az asri 7 shuru meshadu hamonjo ohir mejobad.Holo mo tojikon agar 3000 jangii beshuur dorem, pas az hatti arabiasos intizori 3mln. shaved. YAk olam tashakkur, ba mehmoni hubu dilsuzi tojikon Mehryori Mehrofarin.
Ман ба Хусрав гуфтаниям барои забонамонро тоза пок нигох доштан хатман омухтани хати форси лозим аст. Чунки мо медонем 90% мардуми точик забони махлути точики гап мезанад,ва ин дар мудати садхо сол забони ноби ширини точикиро ба нести мерасонад. Чаро Сино, Беруни, Чоми ва дигарон бо ин хату забон илмашон оламгир шуд имруз моро ба окиб мебурдааст? Чаро? Хати форси забони форси хечгох инсонро бесаводу гумрох намекунад. Агар Хусрав чахон гашта мешуд дунё дида мешуд хечгох ин суханони бемантикро намезад, чунки дар тамоми дунё дар озмуну мусобикахои илми Эронихо чойхои намоёро мегиранд ва забонашон низ дах баробари худамон форсии тоза аст. Хамин Афгонхои чангзада низ форсии дариро нисбатм мо хело тоза гап мезанан. Ман пештар хам навишта будам (( Бо хати форси таьриху адабиётро меомузем ва бо ин хати крилик илмхои муосиру технологиро)) Чопонихо як макол доранд то гузаштаамонро наомузем ояндаро сохта наметавонем.
Дар Точикистон ракобатпазирии озод нест. Хам воридот ва хам содирот дар дасти як гурух монополия шудааст. Агар ракобат пазирии озод бошад нарххо арзон мешаванд. Хамаи маьсулотхое, ки мачиуан бс давлати мо медароянд дар дасти як одаманд вс нарххоро хам вайхо муайян мекунанд. Бож дар бозор одами худашон доранд, воситпхои наклиети интикол диханда, кутох карда гуем хама дар дасти як гурух аст. Агар хоханд арзон мекунанд гар не кимат мекунанд. Антимонополия супориш мегирад, ки аз чойат начумб худудатро муйян кардагием, буромади , шабатро БЕХАЙР мекунем.
Ростай, ИН ША АЛЛаҳ.
Чонибдорони гузариш ба хати форси хадафхои гуногунро дунбол мекунанд, ки мухимтаринашон инхоянд: 1) заиф сохтани низоми дунявии давлат ва диникунонии идораи давлати,2) чудо намудани Точикистон аз хавзаи Авруосиё ва кишвархои ИДМ, 3) густариши нуфузи дували теократи дар Точикистон,4) эчоди монеахо барои ичрои лоихахои бузурги иктисоди, 5) эчоди тафрика байни мардум бо шиори сохтаи "гузаштан ба хати ниёгон"6) эчоди ангезахои тафрикави байни Точикистон ва Русияю дигар кишвархои ИДМ, 7) барои амали сохтани ин авантюра (хангома) маблагхои зиёд лозиманд, ин кор чандин солро дар бар хохад гирифт ва чомеаро аз ичрои барномахои бузургтар боз медорад, дар шароити имруза ин маблагхоро барои ичрои бузургтари иктисоди бояд сарф кард, 8) расмулхати форси коидахои душвори имлою нигориш дорад, ки таълими он ба шогирдон душворихоро ба вучуд оварда, шогидони синфхои ибтидои тамоман бесавод мемонанд,худи омода намудани омузгорон шояд дахсолахоро дар бар гирад, 9) истиклолияти Точикистон заиф гардида дастнигари давлатхои теократи мегардад.10) равобити Точикистон бо кишвархои ИДМ ва дигар кишвархои минтака ва Аврупо заиф гардида ба тараккиёти иктисоди мамлакат таъсири манфи мерасонад, 11,) хати форси "коди милли" миллати точик набуда он бо дини бегона ба мо тахмил шуда буд. 12) хатхо чанбаи байналмилали даранд, як хат аз чумла, хати араби барои забонхои гуногун кор фармуда мешавад. Ачдодони халки точик: сугдихо аз хати ороми, бохтарихо аз хати юнони, сокхо аз хати хинди истифода бурдаанд, 12) барои омузиши хати форси дар Точикистон шароити мусоид фарохам оварда шудааст,дар макотиби тахсилоти хамагони ва оли ин хат таълим дода мешавад, касе бихохад метавонад хати форсиро аз худ кунад, 13) барои рушди забони точики хати сирилик ягон монеае эчод намекунад, забони адабии точики метавонад дар ин хат хам инкишоф ёбад. Хат ифодаи графикии овозхои забон мебошад, ки хати крили нисбат ба хати форси чихати овозии забони точикиро хубтар ифода карда, аз худ намудани он осонтар аст.