Се саги навъи овчаркаи олмонӣ тақрибан 20 сол аст, ки рӯзии ҳамсарони 70-соларо дар Душанберо таъмин мекунанд. Светлана ва Юрий Колосовскийҳо, ки ҳар кадом танҳо 240 сомонӣ нафақа мегиранд, ҳамеша ошиқи саг буданд ва парвариши саг барояшон мояи даромад ҳам шуд.
Светлана собиқаи 40-солаи парвариши сагро дорад. Маъмулан сагҳои модина парвариш мекунад ва ҳар саги модина дар як сол то 2 дафъа насл медиҳад. Сагбачаҳоро то якуниммоҳагӣ парвариш мекунанд ва баъдан бо арзиши то 2500 сомонӣ мефурӯшанд. Шумори хоҳишмандони сагҳои овчаркаи олмонии Светлана хеле зиёд аст.
Светлана Колосовская қиссаҳои зиёде аз вафодории сагҳояш дорад. Аммо вафодорӣ ва садоқати ин ҷонварҳоро замони ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон бештар эҳсос кардааст.
Светлана Колосовская дар сӯҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, "қаблан ман сагҳои навъи доги олмониро парвариш мекардам ва он замон талабот ба ин насли сагҳои олмонӣ зиёд буд. Ҳозир фаҳмиши мардум дигар шудааст ва мардум намедонанд, ки доги олмонӣ чӣ аст. Баъдан ман навъи саги алабайро барои тарбият гирифта будам. Аз Қазоқистон оварда буданд. Сагҳои боақл буданд”.
Хонум Светлана мегӯяд, ба ҳар саг бояд ба таври хос муносибат кард. Тавре мегӯянд, аз таҳи дил ва бо ишқи зиёд бояд муносибат кунӣ, чунки сагҳо ин меҳрро даҳ баробар бештар бармегардонанд. Вай бо ишора ба cе овчаркаи олмонӣ, ки ҳоло дар манзилаш парвариш мекунад, гуфт: “Ин сагҳо сарсупурдатарин ҳастанд. Назар ба одамон, бо сагҳо хубтар забон меёбам. Одамҳо бадрафтору дағал шудаанд. Вале саг ҳеҷ гоҳ туро намефурӯшад. Саг дӯсти аввалини инсон аст”.
Светлана Колосовская қиссаҳои зиёде аз вафодории сагҳояш дорад. Аммо вафодорӣ ва садоқати ин ҷонварҳоро замони ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон бештар эҳсос кардааст. “Шумо хуб медонед, ки солҳои 1990-ум дар Тоҷикистони мо чӣ мегузашт. Он замон ман чор саг доштам. Ягон ҷинояткор наметавонист ба манзили ман дарояд. Дари манзили ман ҳамеша боз буд. Чун дар даст силоҳ ба назди дарвозаи ман меомаданд, аз тарси сагҳоям мегуфтанд, ки «сагҳоятро бигир». Ман мегуфтам, чаро шумо бо силоҳ назди дари хонаи ман меоед. Сагҳои ман нафарони силоҳбадастро дӯст намедоранд. Ман одат накардаам, ки ба хонаи ман бо силоҳ дароянд. Марҳамат, бе силоҳ биёед, чой нӯшед,” - қисса кард ӯ.
Таърихи дӯстии саг бо инсон тибқи маълумоти бостоншиносон ба 10-15 ҳазор сол пеш мерасад. Саг аз насли гургҳои бостонӣ гуфта мешавад, ки дар натиҷаи дарёфти пасмондаи ғизоҳои инсонҳо атрофи кулбаву бошишгоҳо ба инсон унс мегиранд ва шаклашон низ дар тӯли таърих тағйир меёбад.
Нуриддин Мирзоев, ходими илмии Пажӯҳишгоҳи зоология ва паразитологияи Фарҳангистони улуми Тоҷикистон дар сӯҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, инсон сагҳоро дар тамоми соҳаҳо васеъ истифода мебарад. Аз он ҷумла ҳамчун воситаи нақлиёт дар Ёқутистон, ки як минтақаи сардтарин ва барфпӯши Русия аст.
“Дар кофтукови корҳои ҷиноӣ бештар истифода мебаранд. Чунки дар онҳо узви босира, узви шомеа ниҳоят хуб рушд кардааст. Донишмандони соҳаи тиб аз рӯи таҳлили баъзе бемориҳо сагҳоро низ истифода мебаранд. Чунки саг аз тариқи буй қобилияти дарк кардани баъзе бемориҳоро доранд”,-афзуд Нуриддин Мирзоев.
Ҳоло дар ҷаҳон ҳудуди 200 зоти сагҳои мухталиф вуҷуд дорад, ки хурдтарини он 15 сантиметр ва бузургтаринаш якуним метр қад доранд. Саг яке аз ҷонваронест, ки метавонад бо гург дурага шавад ва насл офарад. Вазифаи саг аз посбониву нигоҳубини чорво ҳам аст.
Бо назардошти ин ҳама хислатро боваре ҳаст, ки гӯё мучали ҳар сол ба инсоне, ки дар он сол таваллуд шудааст, хусусиятҳои хосе мебахшад. Вале нуҷумшиносони тоҷик бо ин андеша розӣ нестанд. Абдуҷалол Сафаров, устоди кафедари астрономияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, ки ба ин масъалаҳо танҳо аз назари илм муносибат мекунад, гуфт чунин иддаоҳо на аз назари илмӣ ва динӣ исбот нашудаанд.
Вай мегӯяд “агар мо ба ҳисоби миёна бигирем, ки дар давлатҳои Осиёи Марказӣ 10 миллион нафар зиндагӣ дорад ва онро ба 12, яъне ҳисоби мучал тақсим кунем, тақрибан 830 ҳазор нафар зери як мучал таваллуд шудаст. Пас агар мучали 830 ҳазор нафар саг бошад, онҳо оё табиати хоси саг ва рафторҳои марбути саг доранд. Не, албатта. Шояд 1 ё 2 нафари онҳо ба ҳамин рафторҳои саг шабоҳат дорад. Мардум аз бесаводӣ ҳаминро асл қабул карда чунин мегуфтанд”.
Албатта иттифоқи ҳодисаҳои тӯли як сол пешгӯинашаванда аст. Аммо дар Тоҷикистон аксарият умед доранд, соли 2018, ки соли саг аст, мисли табиати он ҷонвар ба соли вафодориву садоқат табдил шавад.
Ҳеҷ гап надорад, тараққиёт рушд ва пешравӣ маблағ талаб мекунад, ин ягон ҷои воҳима ё нофаҳмӣ надорад. Роҳҳо обод шуда истодаанд, ГЭСҳо шукр қомат афрохта истодаанд, хатҳои интиқоли барқ таранг кашидагӣ, савдо ва додугирифт бо ҳамсояҳо пеш рафта истодааст. Албатта камбудӣ низ ҳаст, ин чизи пинҳонӣ нест, мушкиламон зиёд аст. - 6-7 фарзанд мекунему баъд менолем, ки дар мактаб 50-60 талаба дар як синф мешинанд - китоб хонед мегӯянд, дарс хонед мегӯянд, намекунему взятка дода зачет мегирем - муаллиме ки сахтгир аст, бад мебинему муаллими пул гирифта зачет мондагиро "мужик бдай" мегуем - қоидаи роҳро вайрон накунед мегӯянд, вайрон мекунему ГАИш-ро пул дода бо газ метем. Правара нахонда мегирем - корамон фақат нолидану танқид кардани ҳукумату ҳукуматдорон, ҳамунҳо низ мисли мову шумо одаманд - рамазон ё қурбон мешава, савдогаро нарха осмон мебардоранду баъд "мол қимат омадагияё" мегуянду "ҳоҷӣ" мешаванд - як коррупсионер ё вазифадор ё мулло хона биёяд бологузар мекунему муаллим ё духтур ё деҳқона "хуш омадед!" намегуем ҳатто - дар хона кудак китоб дафтар надорад, аммо мошини тонировкаи 30-40 ҳазор доллара дорем - оби даҳанамон рехтагӣ фақат "пулу моли дигаронро ҳисоб мекунем" - пули свет дирам меистад намедиҳем, аммо се фаза тент мондагӣ "красни лини дорм" гуфта воҳима мекунем - ягон одами босавод ё мехондагиро бинем "эҳ и Лелин шидай" гуфта мазоқ мекунем Чанд нафарат худатро дар ҳамин нуқтаҳо дидӣ? 99 фисад зиёдтар боварӣ дорам. Биёед аз худамон шурӯъ кунем, фарзандонро таълиму тарбия диҳем, 6-7 инкубатор накнему ба қадри зӯррас кунем. Муаллимонро эҳтиром кунем, бе взятка зачет гирем, ақалан 2-3 маротиба дар як ҳафта библиотека равем, хонем, пас бинем обод мешавад мулк ё не? Ма диплом дорам ҷои кор нест мегуем. Диплом лозим нест, савод лозим аст, савод дошта бошед кор шуморо меёбад бовар кунед. Мардуми шухем ҳами тоҷикон. Тоҷикони Ғафуров 700 саҳифа аст, 3 саҳифаи аввалро мехонему даррав пулти ТВ-ро мегирему канал мековем. Бо менолем, ки ягон передачаи соз нест, фақат шаршараи куҳистон. Бачаҳоямон ручка надоранд, телфони САМСУНГамон оригинал аз Корея омадагӣ Айфон аз америка омадагӣ корамон фақат видеои мазоқ тамошо кардану ба дигарон фиристодан аст. Баъд омада омада, мегем қарз 5 триллион шид. Хомуш кунед телефонатонро, фарзандатонро даъват кунед пурсед бачам чӣ хондед имрӯз? агар "диёри арҷманд ..." гуфт, пулта гиред, шаршараро монед дубора. Гимна да синфи 1 мехонан, пирхар ҳолиям саҳифаи 1 алифбодаӣ бген. Қарзи давлата нишон бтенша, ҳушаш дар сараш мезанад, моментално!
Худованд нигаҳ дорад ин марди ғайюри тоҷикро! Ғайрате ки ба тамоми мардум ҷуръат овард. Ҳатто як "мубориз"-и собиқаи 30 сол дошта мисли ин одам ҷуръат ва якрӯ нест!
Хоб мардуми шарифи Тоҷикистон чихеле,ки вазири молияи ҶТ ба парлумони кишвар пешниҳод кард ҶТ аз кадом бонкҳои ҷаҳони чиқадари маблағ қарз гирифтаги аст ин гувоҳи аз он медиҳад,ки ҶТ ин қарзҳоро баргардонида наметавонад
Хеч гап не, хамаи мардуми Точикистон барои пардохти карз ба мухочират мераванд. " Точикистон ба пеш! "
Ин кадар Карза и Хукумати Точикистон кай бар мегардонда боша.