Ин нусхаи «Шоҳнома», ки ҳоли ҳозир дар Институти ховаршиносӣ ва мероси хаттии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳфуз аст, аз ҷониби Саид Шариф ном шахс дар Миср ҳануз 5 аср қабл аз форсӣ ба қипчоқӣ баргардонӣ шудааст.
Амрияздон Алимардонов, мудири шӯъбаи институти мазкур мегӯяд, чи тавр ва ки бо кадом роҳ ин «Шоҳнома»-и тарҷумашударо аз Миср ба Тоҷикистон овардааст ва он чи сон дар қатори дигар мероси хаттӣ ҷой гирифтааст, ҳануз муаммост. Аммо, ба эътиқоди ӯ, тарҷумаи «Шоҳнома» бо забони классикии қипчоқӣ назир надорад. Вай мегӯяд, зимни як ҳамоиш дар Қазоқистон бархе порчаҳои видеоии он намоиш дода шуд, ки пас аз он қазоқҳо тасмим гирифтанд, то онро аз сари нав нашр кунанд.
Ҷаноби Амрияздон инчунин гуфт, «ин китоб аз ду ҷилд иборат буда, бо хати зебои настаълиқи хоно иншо шудааст. Инҷониб, ки бо забони туркӣ он қадар балад нестам, наметавонам шахсан аз номи худ дар бораи китоб ҳарф занам. Аммо таваҷҷӯҳи зиёде, ки бародарони қазоқ доранд, аз бузургии тарҷумаи он шаҳодат медихад».
Манбаъи мазкур инчунин афзуд, муҳимияти ин асар дар он аст, ки ба қавли олимони қазоқ, он бо забони тозаи классикии қипчоқӣ тарҷума шудааст, ки қазоқону узбакҳо ва соири ақвоми туркзабон метавонанд, аз он барои ғанӣ шудани забони модарии хеш истифода кунанд. Вай мегӯяд, тарҷумаи ин шоҳасар аз он гувоҳ медиҳад, ки мардумони ғайриэронӣ ба он хеле барвақт таваҷҷӯҳ зоҳир намудаанд. Ҳарчанд, ки то ба ҳол бархе чунин ақида доранд, ки тарҷумаи пурраи «Шоҳнома» бо забонҳои дигар аз асри 17 ва 18 шурӯъ шудааст.
Аммо дар ҳамин ҳол Зафар Мирзоён, шоҳномашиноси тоҷик, мегӯяд, мутаассифона, ҳар ақвоми ғайр аз дидгоҳи миллии хеш ва ба манофеи миллии худ «Шоҳнома»-ро тарҷумаву тафсир кардаанд. Мирзоиён мегӯяд, шояд аз ин дидгоҳ аст, ки халқҳои дигар низ фарзандони худро то ҳанӯз Рустаму Суҳроб ва дигар номҳои қаҳрамонҳои «Шоҳнома»-ро номгузорӣ мекунанд.
Мирзоиён бар ин бовар аст, ки «Шоҳнома» бо забонҳои ғайриэронӣ наметавонист тарҷумаву нашр нашавад. Зеро ин «Қуръон»-и мардуми ориёнажод дар адабиёти ҷаҳонӣ ҳамто надорад. «Шоҳнома» саросар дасри ахлоқ аст, саросар дарс барои дифоъ аз меҳани ҳар як инсон аст. Бад ин хотир ҳар миллате, ки ин асарро бо забони худ баргардонӣ намудааст, кӯшидаанд, то ба барои дифоъ аз меҳани худ созгор бошад. «Шоҳнома» ҳаст, ки имрӯз як тотор ё як турке, ки ҳатто дар ин шоҳасар интиқод шунидааст, худро бо ифтихор Рустам меномад. «Шоҳнома» мояи ифтихори мост, ки ҳатто турку тозӣ аз он пайравӣ менамоянд».
Оқои Мирзоиён инчунин мегӯяд, ҳарчанд ба нусхаи «Шоҳнома»-и мазкур шинос нест, аммо муътақид аст, ки он ҳатман бо тағйир тарҷума шудааст. Бад он хотир, ки «Шоҳнома» аз замони иншо шудан то ба ҳол ба хотири нобуд нашудан ва созгор бо сиёсатҳои замон борҳо ба чунин тағйиротҳо дучор шудааст, ки гоҳо ин тағйиротҳо душманона ва гоҳо дӯстона сурат гирифтаанд.
Устод Мирзоён мегӯяд, «бинобар сабабе, ки дӯстони Ҳакими Тус, дӯстдорони ин таъриху ин миллату ин забон намехостанд, ки шоҳасар аз байн бурда шавад, бисёр тағйиротҳо дар «Шоҳнома»-и асил ворид менамуданд».
Феълан масъулини Институти Ховаршиносӣ ва мероси хаттии Академияи илмҳои Тоҷикистон омодаанд, то ин «Шоҳнома»-ро дар шакли нусхабардоришуда ба қазоқҳо барои нашр бидиҳанд. Инчунин масъулин мегӯянд, ҷониби фарҳангиёни эронӣ дар Остона изҳор доштаанд, ки ба нашри ин «Шоҳнома»-и беназир ба қазоқҳо кумак хоҳанд кард.
Амрияздон Алимардонов, мудири шӯъбаи институти мазкур мегӯяд, чи тавр ва ки бо кадом роҳ ин «Шоҳнома»-и тарҷумашударо аз Миср ба Тоҷикистон овардааст ва он чи сон дар қатори дигар мероси хаттӣ ҷой гирифтааст, ҳануз муаммост. Аммо, ба эътиқоди ӯ, тарҷумаи «Шоҳнома» бо забони классикии қипчоқӣ назир надорад. Вай мегӯяд, зимни як ҳамоиш дар Қазоқистон бархе порчаҳои видеоии он намоиш дода шуд, ки пас аз он қазоқҳо тасмим гирифтанд, то онро аз сари нав нашр кунанд.
Ҷаноби Амрияздон инчунин гуфт, «ин китоб аз ду ҷилд иборат буда, бо хати зебои настаълиқи хоно иншо шудааст. Инҷониб, ки бо забони туркӣ он қадар балад нестам, наметавонам шахсан аз номи худ дар бораи китоб ҳарф занам. Аммо таваҷҷӯҳи зиёде, ки бародарони қазоқ доранд, аз бузургии тарҷумаи он шаҳодат медихад».
Манбаъи мазкур инчунин афзуд, муҳимияти ин асар дар он аст, ки ба қавли олимони қазоқ, он бо забони тозаи классикии қипчоқӣ тарҷума шудааст, ки қазоқону узбакҳо ва соири ақвоми туркзабон метавонанд, аз он барои ғанӣ шудани забони модарии хеш истифода кунанд. Вай мегӯяд, тарҷумаи ин шоҳасар аз он гувоҳ медиҳад, ки мардумони ғайриэронӣ ба он хеле барвақт таваҷҷӯҳ зоҳир намудаанд. Ҳарчанд, ки то ба ҳол бархе чунин ақида доранд, ки тарҷумаи пурраи «Шоҳнома» бо забонҳои дигар аз асри 17 ва 18 шурӯъ шудааст.
Аммо дар ҳамин ҳол Зафар Мирзоён, шоҳномашиноси тоҷик, мегӯяд, мутаассифона, ҳар ақвоми ғайр аз дидгоҳи миллии хеш ва ба манофеи миллии худ «Шоҳнома»-ро тарҷумаву тафсир кардаанд. Мирзоиён мегӯяд, шояд аз ин дидгоҳ аст, ки халқҳои дигар низ фарзандони худро то ҳанӯз Рустаму Суҳроб ва дигар номҳои қаҳрамонҳои «Шоҳнома»-ро номгузорӣ мекунанд.
Мирзоиён бар ин бовар аст, ки «Шоҳнома» бо забонҳои ғайриэронӣ наметавонист тарҷумаву нашр нашавад. Зеро ин «Қуръон»-и мардуми ориёнажод дар адабиёти ҷаҳонӣ ҳамто надорад. «Шоҳнома» саросар дасри ахлоқ аст, саросар дарс барои дифоъ аз меҳани ҳар як инсон аст. Бад ин хотир ҳар миллате, ки ин асарро бо забони худ баргардонӣ намудааст, кӯшидаанд, то ба барои дифоъ аз меҳани худ созгор бошад. «Шоҳнома» ҳаст, ки имрӯз як тотор ё як турке, ки ҳатто дар ин шоҳасар интиқод шунидааст, худро бо ифтихор Рустам меномад. «Шоҳнома» мояи ифтихори мост, ки ҳатто турку тозӣ аз он пайравӣ менамоянд».
Оқои Мирзоиён инчунин мегӯяд, ҳарчанд ба нусхаи «Шоҳнома»-и мазкур шинос нест, аммо муътақид аст, ки он ҳатман бо тағйир тарҷума шудааст. Бад он хотир, ки «Шоҳнома» аз замони иншо шудан то ба ҳол ба хотири нобуд нашудан ва созгор бо сиёсатҳои замон борҳо ба чунин тағйиротҳо дучор шудааст, ки гоҳо ин тағйиротҳо душманона ва гоҳо дӯстона сурат гирифтаанд.
Устод Мирзоён мегӯяд, «бинобар сабабе, ки дӯстони Ҳакими Тус, дӯстдорони ин таъриху ин миллату ин забон намехостанд, ки шоҳасар аз байн бурда шавад, бисёр тағйиротҳо дар «Шоҳнома»-и асил ворид менамуданд».
Феълан масъулини Институти Ховаршиносӣ ва мероси хаттии Академияи илмҳои Тоҷикистон омодаанд, то ин «Шоҳнома»-ро дар шакли нусхабардоришуда ба қазоқҳо барои нашр бидиҳанд. Инчунин масъулин мегӯянд, ҷониби фарҳангиёни эронӣ дар Остона изҳор доштаанд, ки ба нашри ин «Шоҳнома»-и беназир ба қазоқҳо кумак хоҳанд кард.
Хеч камбуди нашудааст ,дар замони Совети мо низ танбех ва сарзаниш ва хатто мезадан, хеч чиз нашудем калон шудем , босавод шуд, ташакур ба устодон. Замони шуд ки, ба хеч кас чизе гуфта намешавад устодони азиз кушиш кунед ба фарзадони мардум дигар даст боло накунед,зеро замона дигар аст.
Боз халки точик мехохад саюз шавад бо русхо .бинед мардуми точик
24 сол шуд мухочирам не дар ватан кадр доштем не дар Россия ва на дар рохи сафар. Бесохибем мо Точико. Хама мехохад аз мухочир пул канад аз коркуни аэропорташ саркарда то милисахои Точикистону Россия. Ин сафар бонкхоям саркардаанд чихел хуни мухочирора макем. Дина руз милисахо хона омада бахонаи паспорт карда охирин пули хонаро чарима гуфта гирифтаанд барои паспорти нав накарданаш, зани содаам пулро аз тарсаш додааст. 5000рубл рои кардам не дар хона гирифта метонанд не дар инчо гирифта мешавад. Мухочирора худо нигахбон бошад.
Хечгап не сахт назаден муаллима ба ин чиз бо хазл нигох кардан даркор. Ман шахсан барои он омузгоронам ки маро сахт мегирифтан ва чояш биёяд мезадан (безарар) рахмат мегуям зеро ман дарсхои онхоро хеле хуб хондаам ва имруз дар намондам.Афсус ки имруз кадри омузгорхо намондааст.Шахсое ки норози бо суханони ман имруз коре кунед ки кадри омузгорро ба шояш биёред.
Инкадар беадолати ва беинсофи дар ягон давлати чангзада хам нест баъзан хайрон мешави ки чаро ба чои пешрави ба кафо рафтаистодаем мо!