Дар ин ҳамоиш таҳти унвони «Суғдиёни қадим: дирӯз, имрӯз ва фардо» дар Душанбе гуфта шуд, мардуми минтақаи Яғноб, ки дар васати силсилакӯҳҳои Зарафшону Ҳисор ба сар мебурданд, солҳои 70-и қарни гузашта иҷборан ба дашти сӯзони Зафаробод кӯчонида шуданд.
Баҳриддин Ализода, муҳаққиқи тоҷик гуфт, ҳадафи асосии ин ҳамоиш ҳалли мушкилоти иҷтимоию иқтисодии Яғноб аст. Ӯ гуфт, дар сурати ташкили як парки махсуси таърихӣ-этникӣ, ва иқтисодӣ дар Яғноб, ҳамин забону ҳамин фарҳанг ҳифз мешавад ва ҳифзи фарҳанги мардуми Яғноб - ин ҳифзи фарҳанги гузаштаи халқи тоҷик ва тамоми халқхои эронинажод аст.
Яғнобиён - тоҷиконе ҳастанд, ки дар як минтақаи дурдасти кӯҳистони тоҷик аз таҳоҷуми Чингизхону Искандари Мақдунӣ фарҳангу забони аҷдоди тоҷикон –суғдиёни қадимро то имрӯз ҳифз кардаанд. Ба андешаи муҳаққиқон, забони яғнобӣ аз забони суғдӣ бозмонда, яке аз қадимтарин забонҳои дунё ба шумор меравад.
Муҳаққиқон перомуни таъриху фарҳанг ва забони Яғноб таҳқиқоте анҷом додаанд.
Дар ҳамоиш зикр шуд, ки бояд давлат ва созмонҳои байналмилалӣ барои ҳифзи забонҳои кӯчак ва бостонии то кунун дар Тоҷикистон монда, ба мисли забони яғнобӣ таваҷҷӯҳи бештар зоҳир кунанд.
Ба гуфтаи Сайфиддин Мирзозода, яғнобшиноси тоҷик, кӯч бастани 5000 мардуми кӯҳистони Яғноб ба сарзаминҳои ҳамвор дар солҳои 70 бо иқдоми ҳизби коммунист ба забону фарҳанги яғнобиён таъсири манфӣ расонида, анқариб барои ба нестӣ расидани забони яғнобӣ сабаб шудааст. Ӯ гуфт, дар солҳои аввал вақте боду ҳаво ба яғнобиёни аз кӯҳистон омада мусоидат накард, муриши яғнобиён ниҳоят зиёд шуд. Мардум фурсат намеёфтаанд, ки дар як рӯз чанд мурдаро гӯр кунанд.
Феълан, дар Яғноб беш аз 500 нафар ба сар мебаранд.
Алъон, мушкилоти фаровони иҷтимоию иқтисодӣ, аз қабили адами роҳи мошингард ба минтақаи Яғноб, мавҷуд набудани шароити таҳсил, нуқтаҳои тиббӣ ва маркази тиҷоратӣ сокинони ин минтақаро домангир будааст.
Мутахассисони Барномаи рушди СММ ҳисоб карданд, ки барои эҳёи пурраи Яғноб ҳудуди ним миллион доллари амрикоӣ зарур аст.
Як сокини Яғноб гуфт, барои рушди ин водӣ чанд лоиҳа тартиб дода ба чанд созмони байналмилалӣ муроҷиат кардааст, аммо лоиҳаҳои ӯро маблағгузорӣ накардаанд.
Рамазон Абдулатипов, сафири Русия дар Тоҷикистон, ки дар ин ҳамоиш хузур дошт, ҳифзи забону фарҳанги Яғнобиро зарур шуморида, ваъда дод, ки барои эҳёи Яғноб кӯмаки молӣ мерасонад. Ӯ гуфт:
«Наҷоти Яғноб наҷоти осори тамадуни мост. Ман инро ҳамин гуна қабул мекунам. Мо бояд фарҳангу забони Яғнобро ҳифз карда, ба эҳёи он кӯмак кунем. Касе ба ин кор машғул мешавад, кори хайре анҷом медиҳад. Ин минтақа бояд барои ҷаҳонгардӣ ҷудо шуда, ҳифз шавад. Ва дар ин ҷо шароити қабули сайёҳон ташкил шавад. Мутаассифона, ба ин минтақа ҳатто роҳи мошингард намеравад. Ман ҳамчун сафири Русия дар Тоҷикистон эълом медорам, ки мо омодаем, барои эҳёи Яғноб кӯмак кунем, ки он ҳамчун осори суғдиёни қадим ҳифз шавад.»
Ҳамчунин, намояндагони сафорати Ҷопон ва Фаронса низ ваъдаи кӯмак барои эҳё ва рушди Яғноб карданд.
Ман дар баъзе ҳолатҳо лол мемонам, ки чаро роҳбарони давлати Тоҷикистон аз ҷумла касеро ки пешво мегӯем ягон бор дар бораи мушкилли Тоҷикистон, иушкилии мардум, ҷангҳои бо қирғзҳои кучманчӣ шуда ки боиси марги мардуми тоҷик шудааст ё дар хусуси мушкилиҳо бо ҳамсоякишвари Афғонистон ягон изҳороти расмӣ намедиҳанд. Барои чи "пешво" дар бораи вазъи Бадахшон чизе намегӯяд гӯё ки ин воқеа дар дарягон мамлакати дурдаст рух медода бошад. Эй ба ном пешво бедор шав, аз бағали домодҳою авлоди сернашавамат дур шав, дар ғазаби мардум гирифтор нававӣ. Мардум гурусна аст. Беҳуда нагуфтаанд ки "Гурусна ба шер задааст".
Барои суиқасди куштори раиси маҳалла, ки бо дархости намояндагони мақомоти сухторхомушкунии ноҳияи Файзобод дар рафти санҷиш иштирок намуда, минбаъд аз ҷониби маҳкумшуда Камолов Н. бо истифодаи табар суиқасди куштори ӯ содир гардида, дар натиҷаи расонидани зарбаҳо ҷароҳати ҷисмонии дараҷаи вазнин бардошта, бо расонидани ёрии саривақтии тиббӣ аз марг наҷот дода шудааст. Ҷинояти содирнамудаи Камолов Н. ба дараҷаи махсусан вазнин мансуб буда, хавфи баланди ҷамъиятӣ дорад ва бо дарназардошти дараҷаи ҷазнинии ҷиноят хавфи баланди ҷамъиятии он ва шахисти маҳкумшуда дар дораи раводиди моддаи мазкур ба номбурда ҷазои асоснок ва одилона таъин карда шудааст.
Эмомалира зураш ба мардуми бечораи худаш мерасад. Киргизхо зуд зуд худсарона ва гайриконуни ба хоки Точикистон медароянд, террор мекунанд, мекушанд аммо эмомали хап, бечора коре карда наметавонад факат мардумро ба тахаммулпазири даъват мекунад. Аммо хизматгоронашро ба суи мардуми худас фас меандозад. Бо ин корхояш худашро дар назди мардум беобру месозад.
Аз руи талаботи конун шумо вазифадорен барои нашри шархи ирсолшуда
Аз Шумо илтимос шархи дируз пешниходкардаи моро нашр намоед...