Салом, Озодӣ!
Ман қариб ки ҳар рӯз барномаҳои шуморо гӯш мекунам, аниқтараш мехонам. Имрӯз барномаи забон ва лаҳҷаҳо хеле писандам омад. Лекин мехостам баъзе андешаҳои худро дар бобати ин гуфтор баён кунам. Якум, аз тарафи шумо хеле иқдоми нек аст, ки ба масъалаҳои муҳими фарҳанги ҷомеъа нигоҳи даст задаед. Дуюм, ман фикр мекунам, лаҳҷаҳо, чи хеле ки хонуми Гулрухсор гуфт, чашмаҳое ҳастанд, ки дарёи забон аз онҳо об мегирад. Гарчанде ки фикрҳои ӯ гоҳе хилофи ҳам буданд, дуруст аст, ки лаҳҷаҳои тоҷикӣ, асоси забони адабӣ мебошанд. Лекин мутаассифона, шеваи меъёр дар мо ҳанӯз ташаккул наёфтааст ва мо ҳама маҷбурем, аз лаҳҷаҳои худ истифода кунем. Барои ташаккули як шеваи умумӣ омилҳое заруранд, аз қабили вақт, муошират, ҳамкории иқтисодӣ, худшиносии баланди миллӣ ва ғайра.
Он забоне ки мо имрӯз "адабӣ" мехонем, аслан сохта аст ва бисёре аз мо қодир нестем, аз он пурра истифода намоем. Чизи дигар хеле аламовар буд, вақте ки устоди донишгоҳ, ҷаноби Хоркашев лаҳҷаҳои забони тоҷикиро аз лиҳози ҷуғрофиёӣ шарҳ дода, лаҳҷаи Бадахшониро фаромӯш кард. Ман шеваи тоҷикии ишкошимиро дар назар дорам, ки мардуми Афғонистон низ аз он истифода мекунад. Ман шахсан дар Донишгоҳи Кембриҷ дар бораи ҳаёт ва эҷодиёти шоир Мубораки Вахонӣ рисолаи докторӣ менависам. Он кас дар рушди адабиёти тоҷик дар садаи 19 саҳми бузург доштааст. Аммо ҷаноби Хоркашев ба назар нагирифт, ки дар Ишкошим низ ба забони тоҷикӣ ҳарф мезананд.
Абдулмуҳаммад Илолиев,
пажӯҳишгари тоҷик дар Донишгоҳи Кембриҷ
-----------------------------------------------------
Ба назари ман, ин ақида ки гӯё забони гуфтугӯии меъёрӣ дар Тоҷикистон ташаккул наёфтааст, дуруст нест. Агар ин ақида дуруст мебуд, мантиқан, бояд ҳоло мардуми мо гуфтори ҳамдигарро фаҳмида наметавонист. Вале ман мебинам, ки як деҳқони балҷувонӣ бо як деҳқони конибодомӣ бе ягон мушкил гуфтугӯ мекунад.
Андешаи ташаккул наёфтани чунин шеваи умумиро онҳое мегӯянд, ки бартарии лаҳҷаи маҳаллии худро мехоҳанд ва ё ин гӯиши умумиро хуб намедонанд ва аз ин рӯ онро ноқис мешуморанд.
Хулоса, эҳтирому бузургдошти гӯиши умумии тоҷикона ва ғанӣ гардонидани он ягона роҳест ба сӯи ваҳдату тафоҳум ва тақвияти забони адабие, ки аз Рӯдакӣ, Ҳофиз, Хайём ба мо мерос мондааст.
Мастура Сиддиқова,
Тоҷикистон
Ман қариб ки ҳар рӯз барномаҳои шуморо гӯш мекунам, аниқтараш мехонам. Имрӯз барномаи забон ва лаҳҷаҳо хеле писандам омад. Лекин мехостам баъзе андешаҳои худро дар бобати ин гуфтор баён кунам. Якум, аз тарафи шумо хеле иқдоми нек аст, ки ба масъалаҳои муҳими фарҳанги ҷомеъа нигоҳи даст задаед. Дуюм, ман фикр мекунам, лаҳҷаҳо, чи хеле ки хонуми Гулрухсор гуфт, чашмаҳое ҳастанд, ки дарёи забон аз онҳо об мегирад. Гарчанде ки фикрҳои ӯ гоҳе хилофи ҳам буданд, дуруст аст, ки лаҳҷаҳои тоҷикӣ, асоси забони адабӣ мебошанд. Лекин мутаассифона, шеваи меъёр дар мо ҳанӯз ташаккул наёфтааст ва мо ҳама маҷбурем, аз лаҳҷаҳои худ истифода кунем. Барои ташаккули як шеваи умумӣ омилҳое заруранд, аз қабили вақт, муошират, ҳамкории иқтисодӣ, худшиносии баланди миллӣ ва ғайра.
Он забоне ки мо имрӯз "адабӣ" мехонем, аслан сохта аст ва бисёре аз мо қодир нестем, аз он пурра истифода намоем. Чизи дигар хеле аламовар буд, вақте ки устоди донишгоҳ, ҷаноби Хоркашев лаҳҷаҳои забони тоҷикиро аз лиҳози ҷуғрофиёӣ шарҳ дода, лаҳҷаи Бадахшониро фаромӯш кард. Ман шеваи тоҷикии ишкошимиро дар назар дорам, ки мардуми Афғонистон низ аз он истифода мекунад. Ман шахсан дар Донишгоҳи Кембриҷ дар бораи ҳаёт ва эҷодиёти шоир Мубораки Вахонӣ рисолаи докторӣ менависам. Он кас дар рушди адабиёти тоҷик дар садаи 19 саҳми бузург доштааст. Аммо ҷаноби Хоркашев ба назар нагирифт, ки дар Ишкошим низ ба забони тоҷикӣ ҳарф мезананд.
Абдулмуҳаммад Илолиев,
пажӯҳишгари тоҷик дар Донишгоҳи Кембриҷ
-----------------------------------------------------
Ба назари ман, ин ақида ки гӯё забони гуфтугӯии меъёрӣ дар Тоҷикистон ташаккул наёфтааст, дуруст нест. Агар ин ақида дуруст мебуд, мантиқан, бояд ҳоло мардуми мо гуфтори ҳамдигарро фаҳмида наметавонист. Вале ман мебинам, ки як деҳқони балҷувонӣ бо як деҳқони конибодомӣ бе ягон мушкил гуфтугӯ мекунад.
Андешаи ташаккул наёфтани чунин шеваи умумиро онҳое мегӯянд, ки бартарии лаҳҷаи маҳаллии худро мехоҳанд ва ё ин гӯиши умумиро хуб намедонанд ва аз ин рӯ онро ноқис мешуморанд.
Хулоса, эҳтирому бузургдошти гӯиши умумии тоҷикона ва ғанӣ гардонидани он ягона роҳест ба сӯи ваҳдату тафоҳум ва тақвияти забони адабие, ки аз Рӯдакӣ, Ҳофиз, Хайём ба мо мерос мондааст.
Мастура Сиддиқова,
Тоҷикистон
БА КАЙХУСРАВ Аввалан ин, ки Ислом ба шиддат мухолифи касоне ҳаст, ки илм намеомӯзанд, кору фаолият намекунанд, муфтхуранд ва луқмаи ҳалол намехӯранд, инро Ислом возеҳу равшан баён намудааст ва ҳар касе амал намекунад пробламаи худаш ҳаст, на Ислом. Дуввум касоне, ки аз номи Ислом ба гуруҳҳо ҷудо шуда ҳар ҳизбу ҳаракатҳоеро ташкил медиҳанд, барои инсонҳои бохирад ва оқил маълум аст, ки онҳо аз Ислом нестанд, кирдорашон рафторашон фарсахҳо аз Ислом дур ҳастанд ва дар пушти парда бо онҳо киҳо ҳамкорӣ доранд ва бӯе аз Ислом намебаранд ва оқибат хору залил мешаванд. Ва дар охир ба Шумо гуфтаниям, ки ман ҳам илми дунявӣ омӯхтам ва ҳам аз Ислом ва Худоро ҳамеша шокир ҳастам, ки ба ман ин неъматҳоро додааст. Аз ҳисоби кору фаолиятам молу сарват ва ризқи ҳалол дорам. Умедвор ҳастам, ки Шумо низ молу сарвату ризқи ҳалол дошта бошед, вале дар охири ҳаёт марг ба суроғи ҳардуи мо, хоҳем нахоҳем, меояд. Ман ҳамеша барои ризогии Худованди мутаол ва умеде ба БИҲИШТ руҳу қалбам ором ҳаст ва агар мираму ба эътиқоди Шумо наузу-биллоҳ биҳиште вуҷуд надошта бошад ман ҳеҷ чизро аз даст надодаам, аммо агар Шумо миреду ДУЗАХУ БИҲИШТЕ вуҷуд дошта бошад чи кор бояд кард??? Қазоват бо Шумоён мебошад!!!! Худованд ҳамаи моро ҳидоят кунад ва ин ваборо аз кишвари мо ва тамоми ҷаҳон берун кунад.....
Чаро коркунони военком хизмати харби накардаанд аммо кор карда истодаанд бояд онхоро аз вазифахояшон озод кунанд. Чаро хукумат ба ин эътибор намедихад
Мо боварии комил дорем, ки Пешвои миллат музди меҳнати кормандони буджавиро зиёд хоҳанд кард.
Пеш аз хама нарху наворо хал кунад ин нарххои мо хато дар Дубай нест. Бад то рохо кушодана мардума аз пули барк об ва дигар хизматрасонихо озод кунанд. Севумин харчи зудтар бо призендти руссия гуфтугу кунад то мардум якто нонашро ебад вагарна Холи хама бад мешавад. Гурусна бо шер мечангад ин макола аз ед набароред. Мардум як тин надорад дар мо инфляция аз хама руи дуне боло. Ин чи гапаст худаш. Е мо бесохибем
Паёми президент ягон масъаларо ба таври чидди хал карда нметавонад. Ба паёмхои пешин назар андозед саноатикунонии мамлакат ва гайра. Агар як кадам ба пеш монем се кадам ба окиб меравем. То он даме ки масъалаи кадргузори аз руи истеъдоду дониш несту аз руи махаллу "ту ба ма ман ба ту" амали мешавад ба умеди ичрои суханони намоиши нашавед. Яке аз ин суханони чаноби Оли оиди баланд кардани маошу, нафака буд, ки то амали шудани он бекурбшавии сомони даромади хакикии шахрвандонро 50- 60 % поён бурд.Хама чиз кимат шуд. Аммо бо камоли хол ин филмсозиро гуш ва тамошо мекунем. Хело шухихои дидкаш мещунавем.